El boldo (Peumus boldus) ye la única especie del xéneru monotípicu Peumus, de la familia de les monimiacees. Esti árbol distribúyese pol centru de Chile, les sierres Pampeanas del centru de l'Arxentina, y sierres del sur del Perú. Les sos fueyes, de fuerte arume, utilizar con propósitos culinarios y melecinales, sobremanera en América Llatina.
El boldo ye un árbol de medianu tamañu, perteneciente a la familia Monimiaceae. Puede superar los 15 metros d'altor; de bien lenta crecedera, tardando delles decenes d'años p'algamar un tamañu adultu, xeneralmente alcuéntrase-y como un parrotal o árbol pequeñu, en parte porque la mayoría de los individuos güei esistentes son productu de rebrote dende tocón. Ye de xamasca perenne, con fueyes opuestes, ovoides, de 3 a 7 cm de llargor al cabu d'un curtiu peciolu, de color verde brillante; el viesu ye más pálidu y amuesa pubescencies.
Florece ente agostu y setiembre nel so hábitat nativu. Les inflorescencies presentar en pequeños recímanos d'unes 12 flores pequeñes de color ablancazáu. Les flores amuesen polo xeneral siete pétalos, d'alredor de 1 cm de llargu; les masculines estremar polos numberosos estames curvaos. El boldo ye dioicu, esto ye, les flores son unisexuaes y cada espécime presentar de namái un sexu; ye necesaria la proximidá d'exemplares masculinos y femeninos por que la polinización —llevada a cabu davezu por inseutos— prodúzase. Los frutos son drupes de pequeñu tamañu (alredor de 2 cm de diámetru), color verde y sabor duce.
Ye un árbol endémicu de los Andes en Chile y Arxentina, de la sierra sur de Perú, creciendo nes zones monteses y de climes templaos de los departamentos de Tacna (Tarata), Moquegua (Omate) y na sierra sur del departamentu de Puno; y en Chile, crez na zona central dende'l sur de la Rexón de Coquimbo (IV Rexón) a la contorna de La Unión (X Rexón) dende los 33 a 40° latitud sur.
Ye un componente bien importante nel monte esclerófilo, especialmente na zona costera, onde s'acomuñar principalmente a peumo y litre.
Prefier suelos pocu húmedos, y ye llixeramente acidófilu. Ye namái moderadamente resistente al fríu, y rique de lluz solar constante. Multiplicar por granes, pero los plantíos realícense de normal por aciu fraes de madera nuevo.
El principiu activu de les mesmes ye un alcaloide, la boldina, que tien efeutos coleréticos, colagogos y diuréticos; presenta tamién concentraciones menores d'otros alcaloides, especialmente isoboldina y laurotenina. De les fueyes estrayer tamién un 2 % d'aceite esencial, fuertemente arumosu, ricu en eucaliptol y ascaridol. Encamiéntase la so moderación. Estes mesmes propiedaes faíen que-y lo encamentara a empiezos del sieglu XX como antihelmíntico.
El frutu del boldo ye comestible, y foi consumíu crudu y cocíu dende la dómina precolombina. La corteza, rica en taníns, emplégase tamién na curtiembre. Sicasí, el más apreciáu de los sos productos son les fueyes, utilizaes pa la preparación de fervinchos dixestivos, pal tratamientu de la vesícula y de les afecciones hepátiques.
Del boldo utilícense: les fueyes fresques o seques y los frutos.[2] Conózse-y popularmente en Guatemala tamién por llimonucu.[3]
Atopáronse restos de fueyes de boldo usaes polos seres humanos fai unos 14 500 años nel sitiu arqueológicoo de Monte Verde, llugar que s'atopa daqué más al sur de la so área de distribución actual y créese que nesa dómina, el final de la última glaciación, el so llende sur atopábase inda más alloñáu, polo que les fueyes llegaríen al llugar al traviés d'intercambiu con otros grupos.
Pol so usu comercial, (estracción de la boldina), el cultivu del boldo introducióse a Europa y África del Norte.
En 2007, revelóse qu'el boldo tenía toxines que faíen desaconsejable el so consumu. Nun programa de radiu, Irene Litvan, una neuróloga uruguaya, citó estudios realizaos n'Alemaña y Francia onde se demostraría la so tosicidá. Sicasí la doctora desmintióse argumentando que se confundiera, pos n'otros países llamábase boldo a otra planta. [12][13]
En 2009, l'Axencia Europea de Melecines evaluó'l boldo de la siguiente manera:
La fueya de boldo contién l'alcaloide boldina. La fueya de boldo tamién contién 2-4% d'aceite volátil. Los componentes principales reportaos son: ascaridol (16-38%), 1,8-cineol (11-39%) y p-cimeno (9-29%) (Bradley, 2006). Ascaridol ye altamente tóxicu, y esto plantega duldes sobre la idoneidad de la fueya de boldo nes melecines herbarios tradicionales[ensin referencies].
Reparáronse efeutos albortivos y teratogénico n'aguarones con altes dosis d'un estractu etanólico secu y boldina.
La mayoría de les investigaciones lleváronse a cabu utilizando solu boldina. Hai poca información utilizando preparaciones a base de fueya entera de boldo y, onde se reportaron estudios, los detalles de les preparaciones suelen ser escasos. Nun hai estudios de carcinogenicidad o genotoxicidad reportaos con preparaos herbales a base de fueya de boldo.
L'aceite de boldo nun tien de ser utilizáu internamente o externamente. Cuando s'utiliza la fueya de boldo, la esposición total al ascaridol tien d'evaluase dende'l puntu de vista de la seguridá. Los niveles d'ascaridol en melecines a base de yerbes tienen de ser cuantificaos. En vista de la baxa solubilidá n'agua del ascaridol, podría aceptase l'usu d'estractos aguacientos incluyendos tisanas. Sicasí, l'usu d'estractos etanólicos de fueyes de boldo nun se considera aceptable en melecines a base de plantes tradicionales, en vista de los niveles potencialmente altos del constituyente ascaridol tóxicu.[14]
Peumus boldus describióse por Juan Ignacio Molina y espublizóse en Saggio sulla Storia Naturale cel Chili... 185, 350, nel añu 1782.[15]
!["Modifica]("https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/67/Notification-icon-Wikidata-logo.svg/18px-Notification-icon-Wikidata-logo.svg.png"){kind=icon}
.!["Cymbidium]("https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Cymbidium_Clarisse_Austin_%27Best_Pink%27_Flowers_2000px.JPG/50px-Cymbidium_Clarisse_Austin_%27Best_Pink%27_Flowers_2000px.JPG")
Esta páxina forma parte del wikiproyeutu Botánica, un esfuerciu collaborativu col fin d'ameyorar y organizar tolos conteníos rellacionaos con esti tema. Visita la páxina d'alderique del proyeutu pa collaborar y facer entrugues o suxerencies. El boldo (Peumus boldus) ye la única especie del xéneru monotípicu Peumus, de la familia de les monimiacees. Esti árbol distribúyese pol centru de Chile, les sierres Pampeanas del centru de l'Arxentina, y sierres del sur del Perú. Les sos fueyes, de fuerte arume, utilizar con propósitos culinarios y melecinales, sobremanera en América Llatina.
!["]("http://ast.wikipedia.org/wiki/Ficheru:Peumus_boldus,_Monimiaceae.jpg")
Flores !["]("http://ast.wikipedia.org/wiki/Ficheru:Peumus_boldus,_fruit_(8655729366).jpg")
Frutos !["]("http://ast.wikipedia.org/wiki/Ficheru:Peumus_boldus_leaf2.jpg")
Fueyes !["]("http://ast.wikipedia.org/wiki/Ficheru:BoldoJBUNAM.JPG")
Vista de la planta
!["]("http://ast.wikipedia.org/wiki/Ficheru:Peumus_boldus.JPG")
