El yoco (Paullinia yoco) ye una planta trepadora de la familia de les sapindacees, nativa del noroccidente de l'Amazonia.
Ye un bejuco de 12 cm de diámetru na base, colos tarmos llargos y robustos, lacticíferos, con látex blancu astrinxente. Les fueyes son pinnaes, dispuestes en cinco foliolos, el mayor de forma elíptica, que miden hasta 35 cm de llargor. La inflorescencia ye axilar y racimiforme con flores pequeñes blanques a amarellentaes, que tienen cinco sépalos y pétalos submembranáceos. Los frutos son capsulares con tres valves de color coloráu cuando ta madura y que contién nel so interior granes globoses.[1]
La liana yoco (Paullinia yoco), como planta y como tradición, representa una de les pieces del ruempecabeces necesaria pa poder entender meyor el paisaxe biolóxico y cultural d'unu de los abelugos pleistocénicos más importantes y fráxiles del planeta y el raigañu d'una de les tradiciones chamánicas más fuertes qu'entá sobreviven sobre la tierra: la cultura del yagé. Pa estos pueblos indíxenes, la vida ensin yoco ye tan inconcebible, como podría selo ensin yagé. Ye llamada la cazumbre de la selva. La medicina tradicional atribúye-y propiedaes como antipiréticu y desinfestante. Otra manera, el yoco, bejuco que vive n'estáu bonal na rexón piedemontina ecuatorial, aprosimao na mesma área de dispersión que la guayusa, anque más nel Putumayo y el Caquetá, usar pola corteza; ésta, rallada y echada n'agua, suministra una bébora con efeutos similares a los del guaraná. Contién un 2,73% de cafeína.[2] Con una carta de 1856, dirixida a la so muyer, Agustín Codazzi únvia-y una porción de bejuco trayida de la Ceya de los Andaquíes. El pernomáu xeógrafu esplica: "Un pocu de bejuco de yoco que sirve pa componer l'estómagu quitando malapenes la parte aspra de la corteza; depués rallar la corteza formando como un afrecho, que ponse nun pocu d'agua tibio dempués de machucáu bien y estrumíu el zusmiu del afrecho puestu enantes n'agua y esi zusmiu ye aquel que se bebe tomando per día una toma d'un pocillu; o bien se quitar la corteza y cocínase con una hora de fueu poniendo la cantidá de dos tomes, que sería lo que da'l cachu que se manda y cada toma que quede nun pocillu d'agua"
El yoco tiende a sumir pola estinción de les tribus que la usaben, y como nun se cultivó, ye difícil topar amueses p'analises.
Ye un estimulante nerviosu qu'amás esanicia'l mambís.
Paullinia yoco describióse por R.Y.Schult. & Killip y espublizóse en A General History of the Dichlamydeous Plants 1: 660, nel añu 1831.[3][4]
Paullinia: nome xenéricu que foi nomáu por Carlos Linneo n'honor de Simon Pauli der Jüngere (1603-1680), un médicu y botánicu alemán quien afayó la planta.[5]
yoco: epítetu
!["Cymbidium]("https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c1/Cymbidium_Clarisse_Austin_%27Best_Pink%27_Flowers_2000px.JPG/50px-Cymbidium_Clarisse_Austin_%27Best_Pink%27_Flowers_2000px.JPG")
Esta páxina forma parte del wikiproyeutu Botánica, un esfuerciu collaborativu col fin d'ameyorar y organizar tolos conteníos rellacionaos con esti tema. Visita la páxina d'alderique del proyeutu pa collaborar y facer entrugues o suxerencies. El yoco (Paullinia yoco) ye una planta trepadora de la familia de les sapindacees, nativa del noroccidente de l'Amazonia.
